«Οδύσσεια» του Ομήρου

Tα podcast των ραψωδιών μπορείτε να ακούσετε πιο κάτω στην ενότητα LINKS.

Η ηθοποιός Δέσποινα Μπεμπεδέλη διαβάζει τη Ραψωδία α «Αθηνάς παραίνεσις προς Τηλέμαχον».

Λίγα λόγια για την Ραψωδία α

Η ιστορία ξεκινάει όταν ο Οδυσσέας, μετά από περιπετειώδη περιπλάνηση, βρίσκεται στο νησί της νύφης Καλυψώς. Αυτή αρνείται να τον ελευθερώσει, επιθυμώντας να τον κρατήσει κοντά της για να τον παντρευτεί. Αν και οι θεοί του Ολύμπου συναινούν στην επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα του, ο Ποσειδώνας φέρνει αντιρρήσεις, γιατί θεωρεί τον Οδυσσέα υπεύθυνο για την τύφλωση του γιού του, του κύκλωπα Πολύφημου. Η Αθηνά, θυμίζοντας τις θυσίες που έχει προσφέρει ο Οδυσσέας στους θεούς, ζητάει από τον πατέρα της να διατάξει την απελευθέρωσή του και εκείνος αποφασίζει να στείλει τον Ερμή στην Καλυψώ για να της μεταφέρει τη διαταγή του.

Η Αθηνά παίρνει τη μορφή του θνητού βασιλιά Μέντη και πηγαίνει στην Ιθάκη, όπου βρίσκει στο παλάτι του Οδυσσέα τους μνηστήρες της γυναίκας του, Πηνελόπης, να κατασπαταλούν την περιουσία του βασιλιά. Παρακινεί τον γιο του Οδυσσέα, Τηλέμαχο, να πάρει πρωτοβουλίες και τον συμβουλεύει να φύγει από την Ιθάκη, για να αναζητήσει τον πατέρα του.

Ο ηθοποιός Ευτύχιος Πουλλαΐδης διαβάζει τη Ραψωδία β «Ιθακησίων εκκλησία».

Λίγα λόγια για την Ραψωδία β

Οι μνηστήρες της Πηνελόπης προσπαθούν να πείσουν τη βασίλισσα να επιλέξει έναν από αυτούς ως σύζυγο και νέο βασιλιά της Ιθάκης, στη θέση του Οδυσσέα. Ο Τηλέμαχος, αντιδρώντας, καλεί τους μνηστήρες να φύγουν από το παλάτι, εκείνοι όμως δεν φαίνεται να αλλάζουν στάση. Η Αθηνά, με τη μορφή του Μέντορα, παλιού φίλου του Οδυσσέα στον οποίο είχε εμπιστευτεί την ανατροφή του Τηλέμαχου, εμψυχώνει τον τελευταίο και τον ενθαρρύνει να ξεκινήσει την αναζήτηση του πατέρα του από την Πύλο. Ο Τηλέμαχος κάνει τις απαραίτητες προετοιμασίες και ξεκινά το ταξίδι του.

Η ηθοποιός Έλενα Παπαδοπούλου διαβάζει τη Ραψωδία γ «Τὰ ἐν Πύλῳ».

Λίγα λόγια για την Ραψωδία γ

Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά με τη μορφή του Μέντορα φτάνουν στην Πύλο, δεχόμενοι τη φιλοξενία του βασιλιά Νέστορα. Ο Τηλέμαχος παρακαλεί τον σοφό γέροντα να του δώσει πληροφορίες για τον πατέρα του. Ο Νέστορας τους αφηγείται τι έχει συμβεί στα πεδία των μαχών του Τρωικού Πολέμου, τους γενναίους πολεμιστές και τους νεκρούς. Όμως δεν μπορεί να φέρει στη θύμησή του τι απέγινε ο Οδυσσέας, γι’ αυτό και παρακινεί τον Τηλέμαχο να αναζητήσει τον βασιλιά Μενέλαο στη Σπάρτη, που πιθανόν να γνωρίζει περισσότερα για τύχη του Οδυσσέα. Το επόμενο πρωί ο Τηλέμαχος μαζί με τον Πεισίστρατο αναχωρούν για τη Σπάρτη.

Τη ραψωδία δ διαβάζει ο ηθοποιός Σταύρος Λούρας.

Λίγα λόγια για την Ραψωδία δ

Ο Τηλέμαχος φτάνει στα ανάκτορα του Μενέλαου στη Σπάρτη. Με την άφιξή του, η Ελένη τον αναγνωρίζει αμέσως, αφού μοιάζει πολύ με τον πατέρα του. Φιλοξενείται από το βασιλιά και ακούει τις αφηγήσεις του Μενέλαου για τα κατορθώματα του Οδυσσέα στην Τροία. Στη συνέχεια, ο Μενέλαος αναφέρεται στις δικές του περιπέτειες μέχρι την επιστροφή του στη Σπάρτη: στη διαμονή του στην Αίγυπτο και στη συνάντησή του με τον θαλάσσιο γέροντα Πρωτέα, από τον οποίο πληροφορήθηκε πως ο Οδυσσέας είναι αιχμάλωτος στο νησί της νεράιδας Καλυψώς. Εν τω μεταξύ, στην Ιθάκη οι μνηστήρες της Πηνελόπης, που έχουν μάθει για το ταξίδι του Τηλέμαχου, μηχανορραφούν και ετοιμάζονται να του στήσουν φονική παγίδα στο βραχονήσι Αστερίδα, μεταξύ Σάμης και Ιθάκης.

Τη ραψωδία ε διαβάζει η ηθοποιός Δήμητρα Δημητριάδου

Λίγα λόγια για την Ραψωδία ε

Στον Όλυμπο οι θεοί συνεδριάζουν, με την Αθηνά να υπενθυμίζει στον Δία ότι ο πολύπαθος Οδυσσέας πρέπει να συνεχίσει, ελεύθερος πια, το ταξίδι του νόστου του.Ο Δίας τότε παραγγέλνει στον αγγελιοφόρο του τον Ερμή να πάει στην Ωγυγία και να ανακοινώσει στην Καλυψώ το θεϊκό πρόσταγμα. Παρά την αρχική της απροθυμία, η Καλυψώ υποχωρεί και καθοδηγεί τον Οδυσσέα να κατασκευάσει μια σχεδία για το ταξίδι του. Ο Οδυσσέας καταφέρνει να τη φτιάξει μέσα σε τέσσερις μέρες. Την πέμπτη μέρα βάζει μπρος για το μεγάλο του ταξίδι σε ήρεμη θάλασσα. Ο Ποσειδώνας, έχοντας επιστρέψει από τους Αιθίοπες, τον αντιλαμβάνεται και ευθύς προκαλεί μια μεγάλη τρικυμία. Ο Οδυσσέας επιβιώνει της βίαιης επίθεσης του θεού χάρη στην επέμβαση της Λευκοθέας, η οποία του παρέχει προστασία, δίνοντάς του ένα σωσίβιο μαντίλι. Έτσι συνεχίζει κατευναστικά το ταξίδι του, φτάνοντας στη χώρα των Φαιάκων. Αποκαμωμένος, βυθίζεται στον ύπνο.

Τη ραψωδία ζ διαβάζει ο ηθοποιός Ντίνος Λύρας.

Λίγα λόγια για την Ραψωδία ζ

Ο Οδυσσέας έχει ναυαγήσει στη χώρα των Φαιάκων. Κοιμάται κατάκοπος κοντά στο ποτάμι, με την Αθηνά στο πλευρό του. Θέλοντας να τον βοηθήσει, η Αθηνά μπαίνει στο όνειρο της Ναυσικάς, κόρης του βασιλιά των Φαιάκων Αλκίνοου, παρακινώντας την να πάει στο ποτάμι για να πλύνει τα ρούχα της. Η μέρα χαράζει και η Ναυσικά μαζί με τις υπηρέτριές της φτάνουν εκεί όπου βρίσκεται ο αποκαμωμένος Οδυσσέας. Η Ναυσικά του προσφέρει τη βοήθειά της: του δίνει οδηγίες για να φτάσει στο παλάτι του Αλκίνοου και να ζητήσει τη συνδρομή του βασιλιά. Ο Οδυσσέας σταματά πρώτα στο άλσος της Αθηνάς, έξω από την πόλη, και προσεύχεται στη θεά να τον αντιμετωπίσουν με ευμένεια οι Φαίακες.

Τη ραψωδία η διαβάζει ο ηθοποιός Χρύσανθος Χρυσάνθου.

Λίγα λόγια για την Ραψωδία η

H Αθηνά μεταμορφώνεται σε «κόρη παρθενική» και γίνεται οδηγός του Οδυσσέα για να φτάσει στο παλάτι του Αλκίνοου. Με ασπίδα προστασίας του ένα σύννεφο ομίχλης να τον καλύπτει, σταλμένο από τη θεά, ο Οδυσσέας κατορθώνει να μπει στο παλάτι και να φανερωθεί μπροστά στην Αρήτη και τον Αλκίνοο. Ο βασιλιάς των Φαιάκων τον φιλοξενεί στο παλάτι του, προσφέροντάς του πλουσιοπάροχο γεύμα, ως είθισται σε έναν ξένο. Ο Οδυσσέας διηγείται τις περιπέτειές του μετά την αναχώρησή του από την Ωγυγία, αποκρύπτοντας όμως ποιος είναι, και ο Αλκίνοος του υπόσχεται να τον βοηθήσει να επιστρέψει στην πατρίδα του.

Τη ραψωδία θ διαβάζει η ηθοποιός Ντόρις Κυριακίδου

Λίγα λόγια για την Ραψωδία θ

Ο Αλκίνοος προσφέρει στον Οδυσσέα επίσημο γεύμα προς τιμήν του. Κατά τη διάρκεια του γεύματος, ο Δημόδοκος, ο θείος αοιδός, καλείται να τραγουδήσει το επεισόδιο του Τρωικού Πολέμου όπου ο Οδυσσέας και ο Αχιλλέας φιλονίκησαν. Στο άκουσμα του τραγουδιού, ο Οδυσσέας συγκινείται. Όμως καταφέρνει να συγκρατηθεί, από φόβο μήπως τον αναγνωρίσουν. Το βράδυ της ίδιας μέρας ακολουθεί ακόμα ένα τραγούδι από τον Δημόδοκο, που τραγουδά για τον Δούρειο Ίππο. Ο Οδυσσέας, αυτή τη φορά, δεν μπορεί να κρύψει τα συναισθήματά του και κλαίει με αναφιλητά. Τότε ο Αλκίνοος του ζητά να αποκαλύψει την πραγματική του ταυτότητα και τον ρωτάει γιατί θρηνεί.

Τη ραψωδία ι διαβάζει η ηθοποιός Ερμίνα Κυριαζή

Λίγα λόγια για την Ραψωδία ι

Ο Οδυσσέας φανερώνει στους Φαίακες την πραγματική του ταυτότητα και αφηγείται όσα συνέβησαν μετά την αναχώρησή του από την Τροία. Μαζί με τους συντρόφους του λεηλάτησαν την Ίσμαρο, την πόλη των Κικόνων, και κατέληξαν, παραδέρνοντας εννιά μερόνυχτα στη φουρτουνιασμένη θάλασσα, στη χώρα των Λωτοφάγων. Από εκεί έφτασαν στη χώρα Κυκλώπων, όπου στη σπηλιά του Κύκλωπα Πολύφημου, γιου του Ποσειδώνα, ο Οδυσσέας τον τυφλώνει. Εξαγριωμένος τότε ο Πολύφημος πέταξε βράχους στο καράβι του, αλλά δεν κατάφερε να το συντρίψει. Γι’ αυτό ζήτησε την κατάρα του Ποσειδώνα: να μην αφήσει τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του — αν όμως είναι γραφτό του να δει την οικογένειά του, τότε η επιστροφή του να είναι ταραχώδης και καταστροφική.

Τη ραψωδία κ διαβάζει ο ηθοποιός Κώστας Δημητρίου

Λίγα λόγια για την Ραψωδία κ

O Οδυσσέας και οι σύντροφοί του φτάνουν στο νησί της Αιολίας, όπου κατοικεί ο θεός των ανέμων. Ο Αίολος τους δωρίζει έναν ασκό, όπου έχει κλείσει όλους τους ανέμους που θα μπορούσαν να σταθούν εμπόδιο σε ένα ήρεμο ταξίδι. Τη δέκατη ημέρα του ταξιδιού τους αντικρίζουν την Ιθάκη. Τότε ο Οδυσσέας, ήρεμος πια, πέφτει σε ύπνο, και οι σύντροφοί του, νομίζοντας πως ο ασκός περιέχει κάποιο θησαυρό, τον ανοίγουν. Αμέσως ξεχύνονται όλοι οι άνεμοι και προκαλούν φοβερή τρικυμία. Το καράβι του Οδυσσέα καταλήγει και πάλι στο νησί του Αιόλου. Ο Αίολος, εξαγριωμένος, διώχνει τον Οδυσσέα, ο οποίος αναγκάζεται να επιστρέψει και πάλι στη θάλασσα και έπειτα από έξι μερόνυχτα αγκυροβολεί στη χώρα των Λαιστρυγόνων. Εκείνοι τους επιτίθενται, πετροβολώντας τα πλοία τους. Ο Οδυσσέας καταφέρνει να αποδράσει, σώζοντας μόνο ένα πλοίο: το δικό του. Ανοίγονται και πάλι στο πέλαγος και φτάνουν στην Αία, όπου κατοικεί η Κίρκη, η δαιμονική θεά, κόρη του Ήλιου. Τους φιλοξενεί στο παλάτι της, προσφέροντάς τους μαγικό ρόφημα για να λησμονήσουν την πατρίδα, και με το ραβδί της τους μεταμορφώνει σε χοίρους. Ο Ευρύλοχος, που έμεινε απέξω από το παλάτι, γυρίζει πίσω για να μεταφέρει την είδηση στον Οδυσσέα, που τρέχει για να τους σώσει. Στη διαδρομή συναντά τον θεό Ερμή, με όψη εφήβου, ο οποίος τον προμηθεύει με καλό βοτάνι και τον συμβουλεύει πώς να αντιμετωπίσει την Κίρκη. Βγαίνει νικητής και οι σύντροφοί του γίνονται ξανά άνθρωποι. Η Κίρκη τους φιλοξενεί για ένα χρόνο. Λίγο πριν την αναχώρησή τους, η Κίρκη συμβουλεύει τον Οδυσσέα να κατέβει στον Άδη, όπου μόνο ο μάντης Τειρεσίας μπορεί να του δείξει το δρόμο του γυρισμού.

Τη ραψωδία κ διαβάζει η ηθοποιός Αννίτα Σαντοριναίου

Λίγα λόγια για την Ραψωδία λ

Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του περνούν τον Ωκεανό και φτάνουν στην καταχνιασμένη χώρα των Κιμμερίων, προκειμένου ο Οδυσσέας να πάρει το χρησμό που αναζητούσε από τον μάντη Τειρεσία για να συνεχίσει το ταξίδι του. Εκεί, πραγματοποιώντας θυσίες, βλέπει τις ψυχές των νεκρών να μαζεύονται γύρω από το αίμα. Μαζί και εκείνη του Τειρεσία, ο οποίος του αποκαλύπτει όσα θα ακολουθήσουν. Έπειτα συναντά αγαπημένα του πρόσωπα, που είναι νεκρά: τη μητέρα του Αντίκλεια, τους παλιούς συμπολεμιστές του στην Τροία Αγαμέμνονα, Αχιλλέα και Αίαντα, αλλά και μυθικούς ήρωες όπως ο Ηρακλής. Ακολούθως επιστρέφει στο καράβι και συνεχίζει το ταξίδι του, με προορισμό και πάλι το νησί της Αίας.

Τη ραψωδία μ διαβάζει ο ηθοποιός Προκόπης Αγαθοκλέους

Λίγα λόγια για την Ραψωδία μ

Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του, φεύγοντας από τον Άδη, επιστρέφουν στο νησί της Κίρκης, την Αία. Η Κίρκη τους δίνει πληροφορίες για τους κινδύνους που θα αντιμετωπίσουν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Τους λέει πως θα φτάσουν πρώτα στις Σειρήνες, γι’ αυτό και δίνει στον Οδυσσέα κερί για να βουλώσει τα αφτιά των συντρόφων του και τον συμβουλεύει να δεθεί σφιχτά με σχοινιά, αποφεύγοντας το θανατηφόρο τραγούδι τους. Κατόπιν θα πρέπει να περάσουν μέσα από δύο κατακόρυφους αντικριστούς βράχους, τις Πλαγκτές Πέτρες, όπου ζουν η Σκύλλα και η Χάρυβδη. Τέλος, θα φτάσουν στο νησί της Θρινακίας, εκεί όπου βόσκουν τα ιερά βόδια του θεού Ήλιου.

Αναχωρούν λοιπόν από το νησί της Κίρκης και καταφέρνουν να προσπεράσουν τις Σειρήνες, με τον Οδυσσέα, δεμένο στο κατάρτι, να ακούει τη μαγευτική φωνή τους. Καταφέρνουν να αποφύγουν τις Πλαγκτές Πέτρες και πλέουν κοντά στο βράχο της Σκύλλας, για να γλιτώσουν απ’ το στόμα της Χάρυβδης. Όμως η Σκύλλα καταφέρνει να αρπάξει έξι συντρόφους του και να τους καταβροχθίσει. Έπειτα φτάνουν στο νησί του Ηλίου. Ο Οδυσσέας, έχοντας στο νου του τις προφητείες του μάντη Τειρεσία, ζητά από τους συντρόφους του να πάρουν όρκο να μην κυνηγήσουν τα βόδια του θεού. Νοτιάς κράτησε στο νησί σχεδόν ένα μήνα και τα τρόφιμά τους τελείωσαν. Όσο ο Οδυσσέας απουσιάζει για να προσευχηθεί, ο Ευρύλοχος παρακινεί τους υπόλοιπους να σπάσουν τον όρκο τους και να σφάξουν τα βόδια του Ήλιου. Ο Δίας κεραυνοβολεί το καράβι τους, όταν σαλπάρουν και πάλι, και τους καταποντίζει. Μόνο ο Οδυσσέας καταφέρνει να σωθεί πάνω σε ένα καραβόξυλο και να φτάσει στο νησί της Καλυψώς.

Τη ραψωδία ν διαβάζει ο ηθοποιός Γιώργος Μουσκοβίας

Λίγα λόγια για την Ραψωδία ν

Ο Οδυσσέας ολοκληρώνει τη διήγησή του και ο Αλκίνοος του υπόσχεται να τον βοηθήσει να επιστρέψει στην Ιθάκη χωρίς άλλες περιπέτειες. Την επόμενη μέρα οι Φαίακες προσφέρουν στον Οδυσσέα δώρα και προμήθειες για το καράβι του, και το βράδυ ο Οδυσσέας ξεκινά με τη συνοδεία τους για το ταξίδι του. Την αυγή φτάνουν εκεί, όμως ο Οδυσσέας, ξυπνώντας στην ακτή, δεν αναγνωρίζει την πατρίδα του. Τότε επεμβαίνει η θεά Αθηνά, αποκαλύπτοντάς του ότι βρίσκεται στο νησί του, καθώς και ό,τι συμβαίνει στο παλάτι του με τους μνηστήρες. Κατόπιν τον βοηθά να κρύψει τα πλούσια δώρα των Φαιάκων και τον μεταμορφώνει σε ζητιάνο, ενώ τον συμβουλεύει να πάει στον Εύμαιο, τον χοιροβοσκό του, με την ίδια να παίρνει το δρόμο για τη Σπάρτη, για να φέρει πίσω τον Τηλέμαχο.

Τη ραψωδία ξ διαβάζει η ηθοποιός Μαρίνα Αργυρίδου

Λίγα λόγια για την Ραψωδία ξ

Ο Οδυσσέας, μεταμορφωμένος σε ζητιάνο, επιστρέφει στο καλύβι του χοιροβοσκού Εύμαιου. Ο τελευταίος δεν τον αναγνωρίζει, όμως του προσφέρει ένα φιλόξενο γεύμα, όπως συνηθίζει στους ξένους. Του εκμυστηρεύεται τη μεγάλη απουσία του αφέντη του και τη βαθιά του επιθυμία να τον ξαναδεί. Παρά την επιθυμία του Εύμαιου να μάθει ποιος είναι, ο Οδυσσέας δεν του αποκαλύπτει την πραγματική του ταυτότητα, αλλά, συστήνοντας τον εαυτό του ως Κρητικό πρίγκιπα, του διηγείται μια φτιαχτή περιπετειώδη ιστορία. Βραδιάζει πια, έξω βροχή και ψύχρα, και ο Οδυσσέας αφηγείται μια δεύτερη πλαστή ιστορία για να εξασφαλίσει ζεστά ρούχα και ύπνο. Ο Εύμαιος τότε του παραχωρεί το κρεβάτι του και εκείνος πάει να πλαγιάσει κοντά στους χοίρους.

Τη ραψωδία ο διαβάζει ο ηθοποιός Κωστάκης Κωνσταντίνου

Λίγα λόγια για την Ραψωδία ο

Η Αθηνά φτάνει στο παλάτι του Μενελάου, στη Σπάρτη, για να βρει τον Τηλέμαχο. Εμφανίζεται στο όνειρό του και του υπενθυμίζει το χρέος του να επιστρέψει εγκαίρως στην Ιθάκη. Στο μεταξύ ο Οδυσσέας, μεταμορφωμένος σε ζητιάνο, βρίσκεται στην καλύβα του χοιροβοσκού Εύμαιου και συζητά μαζί του για την οικογένειά του: για τον Λαέρτη, τον πατέρα του, και τη μητέρα του, την Αντίκλεια. Την αυγή ο Τηλέμαχος ξεκινά για την Ιθάκη· φτάνοντας στην πατρίδα του, κατευθύνεται βιαστικά προς την καλύβα του Εύμαιου.

Τη ραψωδία π διαβάζει η ηθοποιός Πολυξένη Σάββα

Λίγα λόγια για την Ραψωδία π

Ο Τηλέμαχος φτάνει στο καλύβι του χοιροβοσκού Εύμαιου, ο οποίος τον υποδέχεται με αγάπη, όπως ένας πατέρας τον ξενιτεμένο γιο του. Αναλύει το πρόβλημά του με τους μνηστήρες, ενώ ο Οδυσσέας, μεταμορφωμένος σε ζητιάνο, παρακολουθεί. Έπειτα δίνει εντολή στον Εύμαιο να αναχωρήσει για το παλάτι και να αναγγείλει στην Πηνελόπη την άφιξή του. Η Αθηνά βρίσκει την ευκαιρία να παρακινήσει τον Οδυσσέα να αποκαλύψει την πραγματική ταυτότητά του στον Τηλέμαχο, δίνοντάς του την αρχική μορφή του. Λαμβάνει χώρα ο αναγνωρισμός πατέρα και γιου και ακολούθως οι δυο τους αρχίζουν να καταστρώνουν ένα σχέδιο εξόντωσης των μνηστήρων. Το βράδυ ο Εύμαιος επιστρέφει στο καλύβι του και ο Οδυσσέας μεταμορφώνεται και πάλι σε ζητιάνο, φοβούμενος μήπως ο χοιροβοσκός τον αναγνωρίσει και προδώσει το μυστικό του στην Πηνελόπη.

Τη ραψωδία ρ διαβάζει η ηθοποιός Στέλα Φυρογένη

Λίγα λόγια για την Ραψωδία ρ

Ο Τηλέμαχος, συνοδευόμενος από τον μάντη Θεοκλύμενο, πηγαίνει στο παλάτι, όπου η Πηνελόπη τους υποδέχεται θερμά. Η βασίλισσα αναζητά εναγωνίως απαντήσεις στα ερωτήματά της αναφορικά με το θέμα του Οδυσσέα. Ο Τηλέμαχος την πληροφορεί πως είναι δέσμιος στο νησί της νύμφης Καλυψώς, ενώ ο μάντης τη βεβαιώνει πως βρίσκεται ήδη στην Ιθάκη και παρακολουθεί όσα συμβαίνουν.

Στο μεταξύ ο Οδυσσέας, μεταμορφωμένος σε ζητιάνο, φτάνει στο παλάτι με μαζί με τον Εύμαιο. Ο Άργος, το πιστό γέρικο σκυλί του, τον αναγνωρίζει, μολονότι δεν έχει τη δύναμη να πλησιάσει το αφεντικό του. Η είσοδος του άγνωστου Οδυσσέα-ζητιάνου στη βασιλική αίθουσα προκαλεί δυσμενή σχόλια εκ μέρους των μνηστήρων. Ο Αντίνοος, ένας εξ αυτών, αντιδρά έντονα, στρέφεται εναντίον του «ζητιάνου» και του ρίχνει ένα σκαμνί, βρίσκοντάς τον στον ώμο. Η Πηνελόπη τότε, ακούγοντας πως χτύπησαν στο σπίτι της τον «ξένο», τον υπερασπίζεται και ζητά ευθύς αμέσως από τον Εύμαιο να μεσολαβήσει ώστε να του μιλήσει και να του ζητήσει πληροφορίες για τον άντρα της. Ο Οδυσσέας όμως προτείνει να τη συναντήσει στα δικά της δωμάτια μετά τη δύση του ήλιου.

Τη ραψωδία τ διαβάζει ο ηθοποιός Ανδρέας Τσέλεπος

Λίγα λόγια για την Ραψωδία τ

Οι μνηστήρες αποχωρούν από το παλάτι και ο Οδυσσέας μαζί με τον Τηλέμαχο κρύβουν τα όπλα. Έπειτα η Πηνελόπη κατεβαίνει για να συναντήσει τον «ξένο» Οδυσσέα. Στρέφεται με ενδιαφέρον προς το μέρος του και αρχίζει να τον ρωτάει για τις ρίζες του. Αν και αυτός προσπαθεί να αποφύγει τις ερωτήσεις της, η Πηνελόπη επιμένει. Τότε ο Οδυσσέας αρχίζει να της διηγείται μια φτιαχτή ιστορία, πως είναι τάχα από την Κρήτη, πως συνάντησε τον Οδυσσέα εκεί και πως εκείνος θα επιστρέψει. Η Πηνελόπη ταράζεται, όμως δεν την πείθουν τα λόγια του. Κατόπιν δίνει εντολή στις υπηρέτριες της να ετοιμάσουν το ποδόλουτρο του «ξένου». Ο Οδυσσέας αποδέχεται υπό έναν μόνο όρο: να τον πλύνει η γερόντισσα τροφός του, η Ευρύκλεια. Εκείνη αμέσως αναγνωρίζει την ουλή στο γόνατό του, σαστίζει, όμως δεν μπορεί να εκφράσει τη χαρά της, αφού ο Οδυσσέας της ζητάει να μην τον αποκαλύψει.

Η συνομιλία Πηνελόπης και Οδυσσέα συνεχίζεται. Η Πηνελόπη αφηγείται στον «ξένο» ένα πρόσφατο όνειρό της, το οποίο εκείνος ερμηνεύει ως προμήνυμα της άφιξης του συζύγου της και του θανάτου των μνηστήρων. Η ίδια δεν πιστεύει πως θα βγει αληθινό, και του εκμυστηρεύεται την πρόθεσή της να ανακοινώσει αγώνισμα τόξου μεταξύ των μνηστήρων, ώστε να παντρευτεί αυτόν που θα κατορθώσει να περάσει το βέλος του Οδυσσέα και από τα δώδεκα πελέκια, όπως μόνο εκείνος συνήθιζε να κάνει. Εκείνος την παροτρύνει να μην αναβάλει τον άθλο που αποφάσισε, γιατί ο Οδυσσέας θα επιστρέψει και θα τους προλάβει. Η Πηνελόπη, η οποία εξακολουθεί να μην τον πιστεύει, αποσύρεται για να αναπαυτεί.

Τη ραψωδία σ διαβάζει η ηθοποιός Ιωάννα Σιαφκάλη

Λίγα λόγια για την Ραψωδία σ

Ο Ίρος, ένας ζητιάνος γνωστός στην Ιθάκη, εισβάλλει στην αίθουσα του παλατιού και αντικρίζει τον Οδυσσέα. Ενοχλημένος από την παρουσία του άλλου «ζητιάνου», τον προκαλεί να παλέψουν. Ο Οδυσσέας προσπαθεί να τον αποφύγει, όμως ο Αντίνοος τους προτρέπει να πυγμαχήσουν και υπόσχεται να ανταμείψει τον νικητή, ορίζοντας ως έπαθλο μια ψημένη γιδίσια κοιλιά και το αποκλειστικό δικαίωμα της ζητιανιάς στο παλάτι. Γύρω τους οι υπόλοιποι μνηστήρες απολαμβάνουν το θέαμα και διασκεδάζουν.

Ο Οδυσσέας βγαίνει νικητής και ο Αμφίνομος τον καλωσορίζει και τον περιποιείται ιδιαίτερα. Ο Οδυσσέας δέχεται την καλοσύνη του και του εκμυστηρεύεται την επιστροφή του βασιλιά. Τον παρακινεί να γυρίσει στο σπίτι του για να αποφύγει την επικείμενη σφαγή, αλλά ο Αμφίνομος δεν δίνει βάση στα λεγόμενά του.

Στο μεταξύ η Αθηνά υποβάλλει στην Πηνελόπη την ιδέα να κάνει την εμφάνισή της ενώπιον των μνηστήρων και να δηλώσει πως θέλει να παντρευτεί ξανά. Δέχεται τα δώρα τους και κατόπιν αποσύρεται στην κάμαρά της.

Στήνονται τότε τρεις πυροστάτες για φωτισμό και ο Οδυσσέας σπεύδει να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Οι μνηστήρες όμως δεν σταματούν τις προσβολές τους.

Τη ραψωδία υ διαβάζει η ηθοποιός Μυρτώ Κουγιάλη

Λίγα λόγια για την Ραψωδία υ

Ο Οδυσσέας παραμένει ξάγρυπνος, συλλογιζόμενος πώς θα εξοντώσει τους μνηστήρες. Η Αθηνά εμφανίζεται για να τον καθησυχάσει και τον παρακινεί να ξεκουραστεί. Λίγο πριν αποκοιμηθεί, αφουγκράζεται τη θλίψη και την αγωνία της Πηνελόπης απ’ το δικό της δωμάτιο. Ακούει το θρήνο της κι έτσι προσεύχεται στον Δία να του στείλει ένα ευοίωνο σημάδι. Ο Δίας τότε απαντά με έναν κεραυνό.

Το επόμενο πρωί ξεκινούν οι προετοιμασίες για το επίσημο γιορτινό γεύμα προς τιμήν του θεού Απόλλωνα, με τους χοιροβοσκούς να καταφτάνουν ο ένας μετά τον άλλο για να προσφέρουν τα ζώα τους. Ο Οδυσσέας και ο Εύμαιος αναγνωρίζουν τον φημισμένο χοιροβοσκό Φοιλίτιο, που είναι πιστός δούλος της Πηνελόπης. Ο Οδυσσέας του παραγγέλνει να παραμείνει στο παλάτι, σκεπτόμενος πως θα μπορούσε να του σταθεί σαν σύμμαχος όταν θα τον χρειαζόταν.

Στο μεταξύ οι μνηστήρες σχεδιάζουν για άλλη μία φορά να δολοφονήσουν τον Τηλέμαχο, όμως τους αποτρέπει ένας κακός οιωνός. Η Αθηνά, από την άλλη, δεν θέλει οι μνηστήρες να σταματήσουν να χλευάζουν τον «ζητιάνο», ώστε ο Οδυσσέας να εξωθείται στο θυμό. Λίγο αργότερα ο μάντης Θεοκλύμενος προμηνύει το χαμό τους και αποχωρεί από το παλάτι.

Τη ραψωδία φ διαβάζει ο ηθοποιός Σπύρος Σταυρινίδης

Λίγα λόγια για την Ραψωδία φ

Η Πηνελόπη προετοιμάζει το τόξο του Οδυσσέα –πολύτιμο κειμήλιό του– και ανακοινώνει τη δοκιμασία των μνηστήρων: όποιος καταφέρει να περάσει, κρατώντας το τόξο του Οδυσσέα, ένα βέλος μέσα από δώδεκα σιδερένια πελέκια θα την παντρευτεί.

Ο Τηλέμαχος προσπαθεί να πάρει μέρος στη δοκιμασία, για να εμποδίσει τη νίκη ενός εκ των μνηστήρων, ωστόσο ο πατέρας του τον αποτρέπει. Στο μεταξύ ο «ζητιάνος» Οδυσσέας ακολουθεί τον Εύμαιο και τον Φιλοίτιο έξω στην αυλή και τους αποκαλύπτει την πραγματική του ταυτότητα. Οι δυο τους ξεσπούν σε κλάματα και τον αγκαλιάζουν κατασυγκινημένοι. Κατόπιν ο Οδυσσέας τους ζητά να μπουν στο παλάτι και να πουν στις γυναίκες να κλείσουν τις πόρτες του μεγάρου, ώστε ο Εύμαιος να φροντίσει να του δώσει το τόξο.

Όταν επιστρέφουν στην αίθουσα του παλατιού οι μνηστήρες, πασχίζουν ο ένας μετά τον άλλο να τεντώσουν τη χορδή, χωρίς όμως επιτυχία. Ο Οδυσσέας ζητά να του επιτρέψουν να δοκιμάσει κι αυτός. Ο Αντίνοος τον προσβάλλει, όμως ο Τηλέμαχος και η μητέρα του τον στηρίζουν. Ο Οδυσσέας τότε τεντώνει με ευκολία τη χορδή και περνά το βέλος μέσα από τα δώδεκα πελέκια. Οι μνηστήρες καταλαμβάνονται από πανικό. Ο Τηλέμαχος και Οδυσσέας ετοιμάζονται να πάρουν την εκδίκησή τους.

Τη ραψωδία χ διαβάζει ο ηθοποιός Μιχάλης Μουστάκας

Λίγα λόγια για την Ραψωδία χ

Ο Οδυσσέας αποκαλύπτεται και ρίχνει τις πρώτες του βολές κατά των μνηστήρων. Σημαδεύει με το τόξο του πρώτα τον Αντίνοο, τον βρίσκει στο λαιμό και τον λαβώνει θανάσιμα. Φόβος και τρόμος καταλαμβάνει τους μνηστήρες. Ο Ευρύμαχος ζητά έλεος, όμως ο Οδυσσέας τον σκοτώνει, πετυχαίνοντάς τον κατάστηθα. Έπειτα, με τη βοήθεια του Τηλέμαχου και του χοιροβοσκού Εύμαιου, φονεύει έναν προς έναν τους υπόλοιπους μνηστήρες. Με παράκληση του Τηλέμαχου, ο Οδυσσέας χαρίζει τη ζωή στον Φήμιο, τον αοιδό, καθώς και στον κήρυκα Μέδονα. Ωστόσο ο βοσκός Μελάνθιος δεν έχει την ίδια μοίρα. Μετά το τέλος της μνηστηροφονίας τιμωρείται με σκληρό και βάναυσο τρόπο –ευνουχίζεται και μέλη του σώματος του δίνονται για τροφή στα σκυλιά–, αφού είχε πάρει το μέρος των μνηστήρων και τους είχε προμηθεύσει δόρατα.

Στο μεταξύ ο Οδυσσέας ζητά από την πιστή παραμάνα Ευρύκλεια να του υποδείξει τις δώδεκα άπιστες δούλες που πρόδωσαν εκείνη και την Πηνελόπη. Αυτές, αφού καθαρίσουν την αιματοβαμμένη αίθουσα, σέρνονται στην αυλή και τιμωρούνται σε θάνατο δι’ απαγχονισμού. Στο τέλος ο Οδυσσέας, προτού αντικρίσει επιτέλους την Πηνελόπη, θειαφίζει την αίθουσα για να ξορκίσει το κακό.

Τη ραψωδία ψ διαβάζει η ηθοποιός Άννα Γιαγκιώζη

Λίγα λόγια για την Ραψωδία ψ

Η πιστή παραμάνα Ευρύκλεια ανεβαίνει όλο χαρά στην κάμαρα της βασίλισσας για να της αναγγείλει τα νέα για την επιστροφή του Οδυσσέα, αλλά και για την τιμωρία των μνηστήρων. Η Πηνελόπη, ωστόσο, διατηρεί τις αμφιβολίες της, καθώς πιστεύει πως η εξόντωση των μνηστήρων ήταν έργο των θεών. Όμως η αναφορά της Ευρύκλειας στην ουλή που έχει στο γόνατό του ο Οδυσσέας τη μεταπείθει, κι έτσι σπεύδει να διαπιστώσει η ίδια την αλήθεια των λεγομένων της. Κάθεται απέναντι στον Οδυσσέα, ο οποίος περιμένει καρτερικά τα λόγια της. Στο μεταξύ εκείνος, σκεπτόμενος τους πιθανούς εκδικητές εκ μέρους των συγγενών των μνηστήρων, προστάζει να στηθεί γλέντι, ώστε να δοθεί η εντύπωση ότι γίνεται γάμος. Έπειτα οι δούλες του παλατιού τον λούζουν και τον ντύνουν με ρούχα ταιριαστά για την περίσταση. Η Πηνελόπη, όμως, εξακολουθεί να αμφιβάλλει για την ταυτότητά του. Ο Οδυσσέας, απογοητευμένος από τη στάση της, ζητά να του στρώσουν το κρεβάτι για να κοιμηθεί – μόνος του. Η Πηνελόπη τότε βρίσκει την ευκαιρία να τον δοκιμάσει και ζητά να μετακινήσουν το κρεβάτι του στην κάμαρά της. Ο Οδυσσέας αποκαλύπτει οργισμένος ότι το κρεβάτι δεν είναι δυνατόν να μετακινηθεί, αφού είναι φτιαγμένο από τον ίδιο πάνω σε κορμό ελιάς που φύτρωσε στο σπίτι. Ακούγοντας αυτά τα λόγια, η Πηνελόπη πέφτει συγκινημένη στην αγκαλιά του. Η συζυγική κλίνη ετοιμάζεται και επιτέλους πλαγιάζουν μαζί. Απολαμβάνουν χαρούμενοι την επανένωσή τους και διηγούνται ο ένας στον άλλο, μέχρι να τους πάρει ο ύπνος, όσα έζησαν τόσα χρόνια που ήταν χώρια. Το επόμενο πρωί ο Οδυσσέας, ο Τηλέμαχος και οι δύο έμπιστοι βοσκοί τους φεύγουν για το κτήμα του Λαέρτη.

Τη ραψωδία ω διαβάζει ο ηθοποιός Στέλιος Καυκαρίδης

Λίγα λόγια για την Ραψωδία ω

Ο Ερμής οδηγεί τις ψυχές των μνηστήρων στον Κάτω Κόσμο, όπου συναντιούνται με τις ψυχές του Αχιλλέα, του Πάτροκλου, του Αντίλοχου, του Αίαντα και του Αγαμέμνονα. Εκείνη τη στιγμή ο Αγαμέμνων διηγείται στον Αχιλλέα τι συνέβη μετά το θάνατό του και πώς εκείνος, ενώ επιβίωσε από τον πόλεμο, δολοφονήθηκε από τη σύζυγό του Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της Αίγισθο. Ανάμεσα στους νεκρούς μνηστήρες ο Αγαμέμνων αναγνωρίζει έναν παλιό του φίλο, τον Αμφιμέδοντα, και τον ρωτά πώς κατέληξαν στον Άδη. Εκείνος του διηγείται όσα συνέβησαν, από την κωλυσιεργία και τα τεχνάσματα της Πηνελόπης μέχρι τη δοκιμασία με το τόξο και την εξόντωσή τους. Ο Αγαμέμνων εξυμνεί τη μυαλωμένη και πιστή Πηνελόπη, που δεν λησμόνησε ποτέ τον σύζυγό της. Για εκείνη θα γραφτεί τιμητικό τραγούδι, ενώ για την Κλυταιμνήστρα τραγούδι ταιριαστό με την αποτρόπαιη πράξη της.

Στο μεταξύ στην Ιθάκη ο Οδυσσέας μαζί με τον Τηλέμαχο φτάνουν στο κτήμα του Λαέρτη. Ο Οδυσσέας παρουσιάζεται σε αυτόν ως ξένος που είχε κάποτε φιλοξενήσει τον Οδυσσέα και ο οποίος επιθυμεί τώρα να του το ανταποδώσει. Ο Λαέρτης συγκινείται από την ιστορία· και ο Οδυσσέας δεν αντέχει και του αποκαλύπτει την πραγματική ταυτότητά του.

Την ώρα που στο κτήμα του Λαέρτη δειπνούν και γιορτάζουν την επιστροφή του Οδυσσέα, οι συγγενείς των μνηστήρων συγκεντρώνονται στην αγορά της πόλης για να εξετάσουν πώς θα διαχειριστούν την κατάσταση. Οι περισσότεροι αποφασίζουν να πάρουν εκδίκηση και έτσι κατευθύνονται αρματωμένοι στο κτήμα του Λαέρτη. Ενώ ετοιμάζεται να ξεσπάσει μάχη, η Παλλάδα Αθηνά κάνει την εμφάνισή της, προστάζοντας να δοθούν εκατέρωθεν όρκοι συμφιλίωσης.